Tết Nguyên Tiêu là Tết gì? Ý nghĩa của ngày lễ Tết Nguyên Tiêu

Người đăng: Thúy 550

Tết Nguyên Tiêumột trong những ngày lễ quan trọng đối với người dân Việt Nam nhưng không phải ai cũng hiểu biết rõ về ý nghĩa của ngày lễ này. Trong bài viết này, hãy cùng Zozo tìm hiểu về nguồn gốc, ý nghĩa ngày Tết Nguyên Tiêu của Việt Nam nhé!

1. Tết Nguyên Tiêu là Tết gì?

Tết Nguyên Tiêu hay còn được gọi là Tết Thượng Nguyên hay Rằm Tháng Giêng, là một ngày lễ bắt nguồn từ Trung Quốc kéo dài từ ngày 14 - 15 tháng Giêng âm lịch. Theo đó, đây là ngày hội trăng rằm đầu tiên của năm mới. 

2. Sự tích, ý nghĩa ngày Tết Nguyên Tiêu

Sự tích ngày Tết Nguyên Tiêu

Nhiều tài liệu nhắc đến Tết Nguyên Tiêu bắt nguồn từ thời Tây Hán, Trung Quốc với lễ hội rước đèn long trọng. Câu chuyện bắt đầu từ việc các cung nữ mỗi khi xuân đến lại nhớ nhà nhưng cung vua lại canh gác nghiêm ngặt nên không thể ra được. Lúc này, Đông Phương Sóc - viên sủng thần của Hán Vũ Đế đã cảm động trước tấm lòng của cung nữ và giúp cô. Ông tung tin thành Trường An sẽ bị Hỏa thần thiêu rụi khiến nhiều người dân lo sợ, sau đó đưa ra hiến kế với nhà vua rằng vào ngày rằm tháng giêng này vua cùng người nhà nên lánh nạn ngoài cung trong ngày đó sẽ cho sẽ cho người treo đèn lồng đầy sân giả cảnh lửa cháy để lừa Hỏa thần.

Hán Vũ Đế đã đồng ý với kế sách này của Đông Phương Sóc và thế là từ đó vào ngày rằm tháng giêng hằng năm cả nước đều treo đèn lồng và các cung nữ đều có thể gặp mặt người thân của mình. Ngày lễ này đã được lưu truyền, lan rộng qua nhiều thế kỷ và ảnh hưởng đến Việt Nam, tuy nhiên tại Việt Nam Tết Nguyên Tiêu đã có sự biến tấu và khác biệt so với Trung Quốc.

Ý nghĩa Tết Nguyên Tiêu

Tết Nguyên Tiêu nghĩa là đêm rằm đầu tiên của năm mới, “Nguyên” nghĩa là thứ nhất, “Tiêu” nghĩa là đêm. Ngoài ra Tết Nguyên Tiêu còn được gọi là Tết Thượng Nguyên để phân biệt với Tết Trung Nguyên (Rằm tháng bảy) và Tết Hạ Nguyên (Rằm tháng mười). Tết Nguyên Tiêu là một ngày lễ quan trọng với người Phật giáo hằng năm, vì vậy có câu nói rằng “Cúng quanh năm không bằng Rằm tháng giêng” hay “Lễ Phật quanh năm không bằng ngày Rằm tháng giêng”.

Vào ngày lễ này mỗi gia đình thường sẽ bày một mâm cỗ cúng để thể hiện lòng thành kính và biết ơn của con cháu đối với Phật, ông bà tổ tiên câu mong năm mới an lành và nhiều tài lộc. Tùy vào điều kiện kinh tế và phong tục tập quán mà mỗi vùng miền sẽ có cách thể hiện mâm cỗ khác nhau nhưng ít hay nhiều thì đều chung mục đích tỏ lòng thành kính với Phật và tổ tiên của mình.

3. Tập tục, lễ hội Tết Nguyên Tiêu ở các nước

Tết Nguyên Tiêu tại Việt Nam

Tại Việt Nam, Tết Nguyên Tiêu là ngày rằm tháng Giêng, là dịp dân chúng lên chùa cúng sao giải hạn, ước nguyện điều lành. Ở những nơi có đông cộng đồng người Hoa sinh sống như Chợ Lớn, Hội An, Tết Nguyên Tiêu có nhiều lễ hội, hoạt động đặc biệt.

Ở Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh, cộng đồng người Hoa sẽ tổ chức nhiều lễ hội đặc sắc và phong phú tại các Hội quán, gia đình như: các nghi thức lễ, diễu hành, trình diễn ca kịch cổ truyền, múa lân sư rồng, đố chữ, thư pháp, thư họa, trình diễn âm nhạc,...

Tết Nguyên Tiêu tại Trung Hoa

Tết Nguyên Tiêu ở Trung Quốc còn được gọi là Tết Thượng Nguyên, hay Tết Trạng nguyên. Người dân sẽ cúng tế cầu an cầu phước, ăn bánh trôi (gọi là “thang viên” – viên tròn trong nước), thi đoán hình thù trên lồng đèn, ngâm thơ, ghi ước nguyện lên đèn lồng và thả lên trời.

Tết Nguyên Tiêu tại các quốc gia khác

Ở Hàn Quốc, rằm tháng Giêng được xem là lễ Daeboreum (대보름), mọi người sẽ cùng nhau chơi những trò chơi truyền thống là Samulnori (쥐불 놀이) đêm trước Daeboreum (còn có tên là Lễ hội lửa Jeongwol Daeboreum), leo núi để trở thành người đầu tiên nhìn thấy mặt trăng mọc, cầu may mắn,...

Rằm tháng Giêng âm lịch tại Nhật Bản là lễ 小 正月 (Koshōgatsu), cầu nguyện cho một vụ mùa bội thu,a ưn cháo đậu đỏ vào buổi sáng.

Tại Philippines, ngày rằm tháng Giêng sẽ có những chương trình diễu hành đặc sắc.

4. Một số câu hỏi thường gặp về ngày Tết Nguyên Tiêu

Tết Nguyên Tiêu 2023 là ngày mấy Dương lịch?

Ngày Tết Nguyên Tiêu diễn ra từ giữa đêm 14 (đêm trước trăng rằm) đến hết ngày 15 (ngày rằm) tháng giêng âm lịch ngay trước ngày Tết Nguyên Đán một tuần. Mọi người đều sắp xếp nghỉ phép mong muốn được ghé chùa thắp nén nhang cầu bình an, thuận lợi trong năm mới vào ngày lễ này. May mắn là vào năm 2022 Tết Nguyên Tiêu nhằm vào ngày 15 tháng 2 dương lịch (vào thứ ba) thuận lợi cho mọi người có thể ghé chùa tỏ lòng thành kính với Phật và tổ tiên của mình.

Cúng rằm tháng Giêng 2022 vào ngày nào Dương lịch? Rằm tháng Giêng chính là Tết Nguyên tiêu, vì thế chúng ta sẽ cúng rằm tháng Giêng 2022 vào thứ 3 ngày 15 tháng 2 năm 2022 Dương lịch.

Tết Nguyên Tiêu của người Hoa và người Việt khác nhau thế nào?

Tết Nguyên Tiêu được du nhập vào Việt Nam vào thời kỳ bắc thuộc và do sự ảnh hưởng của phong tục tập quán của Việt Nam mà có sự khác biệt với Tết Nguyên Tiêu của Trung Quốc. Đối với người Hoa đây là ngày lễ hoa đăng, thả đèn lồng cầu nguyện cho năm mới bình an thì ở Việt Nam vào ngày lễ này các Phật tử các nơi đều kéo về viếng chùa lễ Phật cầu mong gia đạo bình an. Các chùa thường tổ chức Đàn Dược sư, tụng kinh dược sư trong suốt tháng Giêng và kêu gọi các Phật tử cùng tụng niệm mong muốn phước báo an lành đến mọi người trước thềm năm mới.

Tết Nguyên Tiêu ăn gì?

Ở Trung Quốc, Tết Nguyên Tiêu người ta sẽ ăn bánh trôi, há cảo, bánh táo đỏ, màn thầu, bánh yến mạch,... để cầu điều may, sức khỏe.

Ở Việt Nam, người dân sẽ ăn bánh ú, bánh chưng, xôi gấc, gà luộc,... vào ngày Tết Nguyên Tiêu, với mong muốn cầu điều may, hạnh phúc, ấm no cho gia đình.

Cách cúng ngày Rằm tháng Giêng như thế nào?

Ngày cúng rằm tháng Giêng tốt nhất cho năm 2022 là sáng 26/02/2022 (nhằm 15/01 âm lịch), tuy nhiên nếu có việc bận thì bạn cũng có thể cúng vào ngày 25/02/2022 (nhằm 14/01 âm lịch). Giờ cúng tốt nhất nên là giờ Ngọ.

Để cúng rằm tháng Giêng, bạn cần chuẩn bị 1 mâm cỗ cúng Phật, 1 mâm cỗ cúng gia tiên và cần phải lau dọn bàn thờ cẩn thận, không gây đổ vỡ đồ vật.

5. Thành ngữ về Tết Nguyên Tiêu 

Lễ Phật quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng

Giỗ tết cả năm không bằng ngày rằm tháng Giêng 

Ăn chay niệm Phật cả năm, Không bằng dự hội ngày Rằm tháng Giêng

Giao Thừa ra quận Nhất, Nguyên Tiêu về quận Năm

6. Mâm cúng Tết Nguyên Tiêu của người Việt 

Xôi gấc

Xôi gấc không chỉ là món ăn không thể thiếu trong các mâm cỗ ngày Tết mà còn được sử dụng nhiều vào ngày Rằm. Xôi gấc khi ăn có vị dẻo của gạo nếp, vị ngọt của đường và vị béo của nước cốt dừa. Xôi gấc không chỉ có màu đỏ giúp mâm cỗ cúng Rằm tháng Giêng của bạn thêm đẹp mắt mà còn tượng trưng cho sự may mắn, tròn đầy của gia chủ.

Bánh chưng

Món ăn đầu tiên góp mặt trong mâm cúng Tết Nguyên tiêu – Rằm đầu tiên của năm mới là bánh chưng. Bánh chưng tượng trưng cho trời, như một lời cầu vạn sự được vuông tròn trong năm mới.

Bánh trôi

Bánh trôi bánh chay (chè trôi nước) cũng là món không thể thiếu trong mâm cỗ cúng Rằm. Theo quan niệm của người Việt, việc cúng bánh trôi bánh chay là mong muốn cho mọi việc quanh năm sẽ được trôi chảy, thông suốt.

Gà luộc ngậm hoa

Trong 12 con giáp, gà là biểu tượng cho sự cương trực và mạnh mẽ. Còn trong văn học, gà lại được cho là loài sở hữu 5 đức tính lớn: Văn, Võ, Dũng, Nhân, Tín. Chính vì vậy gà luộc là món không thể thiếu trong mâm cỗ cúng.

Chân giò bó luộc

Trong phong tục cổ truyền của người Việt, chân giò lợn là một thức quan trọng trong mâm cúng. Việc cúng chân giò lợn có thể được hiểu là mong muốn cho năm mới được đầy đủ, sung túc hơn. Song vì món chân giò lợn đòi hỏi nhiều thời gian và công sức chế biến nên giờ đây, nhiều gia đình đã thay món chân giò lợn bằng giò chả.

Dưa món

Mâm cỗ mặn truyền thống là phải yêu cầu có đầy đủ các vị, trong đó không thể không nói đến vị chua của món dưa món đậm đà hương vị những ngày đầu năm.

Ngoài ra trong mâm cỗ còn có thể có thêm cơm tẻ là lương thực hàng ngày. Mâm cỗ có nếp có tẻ, có âm dương đầy đủ để sinh sôi nảy nở.

Bát nước chấm đặt giữa mâm hình tròn tượng trưng cho trời đất vũ trụ, kết nối cổ kim.

Mâm cơm cúng ngày Rằm tháng Giêng cũng phải có đầy đủ các vị. Vị mặn của nước chấm, vị cay của ớt, vị chua của đĩa dưa hành, vị ngọt của bánh, tất cả tạo nên mâm cỗ đủ đầy, cầu mong yên ấm an lành, xua đi những đen đủi có thể đến trong năm mới.

Hy vọng qua bài viết này bạn đã biết thêm về nhiều thông tin hữu ích về ngày lễ Tết Nguyên Tiêu, một ngày lễ lớn đối với người dân Việt Nam.

------

Zozo - Hệ thống nền tảng ứng dụng hỗ trợ kinh doanh online hiệu quả 

Địa chỉ: 

  • Hà Nội: Số 247 Cầu Giấy, Phường Dịch Vọng, Quận Cầu Giấy
  • Đà Nẵng: Số 56 Nguyễn Tri Phương, Phường Chính Gián, Quận Thanh Khê
  • TP. HCM: Số 40 Hoàng Việt, Phường 4, Quận Tân Bình

Hotline: 093.606.21.66 /0936.231.322 /090.488.60.94

 

>> Có thể bạn quan tâm:

Giỏ quà Tết gồm những gì là đầy đủ? Gợi ý giỏ quà tết đẹp và ý nghĩa

Những câu chúc tết hay chúc mừng năm mới Tết Quý Mão 2023

 

 

Để lại ý kiến

Cho chúng tôi và cộng đồng biết quan điểm của bạn