Thanh toán QR là gì? Cách tạo mã thanh toán QR (QR Code) hoàn toàn miễn phí

Trong kỷ nguyên số hóa hiện nay, thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng trở nên phổ biến và tiện ích. Một trong những phương thức thanh toán được ưa chuộng nhất là quét mã QR (Quick Response). Thanh toán QR giúp người dùng thực hiện giao dịch nhanh gọn, an toàn và linh hoạt. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn chi tiết từ khái niệm, lợi ích, chi phí đến các cách tạo mã Thanh toán QR miễn phí.

1. Thanh toán QR là gì?

1.1. Định nghĩa chung

Mã QR (Quick Response code) là mã vạch hai chiều có thể chứa văn bản, số, URL hoặc thông tin giao dịch. Khi quét bằng ứng dụng ngân hàng hoặc ví điện tử, hệ thống sẽ tự động nhận diện và điền sẵn thông tin tài khoản, số tiền và nội dung chuyển khoản.

1.2. Tiêu chuẩn VietQR và EMVCo

• EMVCo: Quy chuẩn quốc tế cho QR thanh toán, đảm bảo tương thích giữa các tổ chức phát hành và chấp nhận thẻ toàn cầu.
• VietQR: Chuẩn do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành, bắt buộc các ngân hàng và fintech nội địa tuân thủ để hỗ trợ chung.

Các trường bắt buộc theo VietQR: mã ngân hàng, tên chủ tài khoản, số tài khoản/thẻ, nội dung giao dịch. Chuẩn này giúp đảm bảo mọi QR được phát sinh có thể quét và thanh toán liên ngân hàng.

2. Lợi ích của việc thanh toán qua QR

1. Nhanh chóng, tiện lợi: Chỉ vài giây mở ứng dụng, quét mã và xác nhận giao dịch.
2. An toàn, bảo mật: Thông tin mã hóa, giảm rủi ro lộ số tài khoản.
3. Tiết kiệm chi phí: Không cần máy POS, giảm in ấn biên lai giấy.
4. Đa dạng kênh: Hỗ trợ mọi ngân hàng, ví điện tử và dễ tích hợp lên website/app.

3. Chi phí với việc thanh toán qua QR

• Người tiêu dùng: Hầu hết miễn phí hoặc mức phí cố định rất thấp (1.000–3.000 VND/giao dịch) tuỳ ứng dụng.
• Merchant:
  • Phí giao dịch: 0,1–0,55% tùy nhà cung cấp.
  • Phí duy trì: Thường không có với QR tĩnh; QR động chỉ phát sinh chi phí máy chủ/API.
• Tích hợp API: Nếu dùng gói nâng cao fintech, có thể có phí triển khai hoặc phí tháng.

4. Các cách tạo Thanh toán QR phổ biến hiện nay

4.1. Ứng dụng Mobile/Internet Banking của ngân hàng

Hầu hết ngân hàng như Vietcombank, Techcombank, BIDV, MB, Sacombank, ACB, VPBank… đều hỗ trợ tạo QR tĩnh và QR động ngay trong app.

4.2. Ví điện tử và fintech

Momo, ZaloPay, ViettelPay, AirPay, ShopeePay, GrabPay… đều có tính năng sinh QR cá nhân (nhận tiền bạn bè) và QR merchant (nhận thanh toán bán hàng).

4.3. Nền tảng thanh toán tổng hợp

Các dịch vụ như VNPay-QR, QQR.vn, PayByQR cung cấp API duy nhất cho toàn bộ ngân hàng, kèm báo cáo và quản lý đơn hàng.

4.4. Tự xây dựng QR tĩnh/động

• QR tĩnh: Chứa thông tin cố định (tài khoản, tên chủ). In một lần, dùng mãi mãi.
• QR động: Chứa liên kết URL tới server, kèm số tiền, mã đơn hàng. Cho phép tự động khớp lệnh thanh toán và sinh biên lai.

5. Hướng dẫn chi tiết từng bước tạo QR miễn phí

5.1. Tích hợp và tạo QR theo chuẩn VietQR

1. Đăng ký với đơn vị phát hành VietQR: Liên hệ Napas hoặc ngân hàng để cấp Merchant Code và hướng dẫn tuân thủ chuẩn.
2. Chạy công cụ tạo QR: Sử dụng trang Napas hoặc API chính thống của Napas để nhập:
   • Merchant Code
   • Số tài khoản/thẻ nhận
   • Họ tên chủ tài khoản
   • Số tiền (nếu muốn QR động)
   • Nội dung giao dịch
3. Sinh mã QR: Nhấn "Phát sinh" để lấy chuỗi QR (qrContent) chuẩn EMVCo/VietQR.
4. Tải về: Lưu file PNG/SVG để in ấn hoặc hiển thị online.

Việc ưu tiên sử dụng chuẩn VietQR giúp mã QR tương thích toàn thị trường, dễ quét bởi mọi ngân hàng và ví điện tử.

5.2. Tạo QR tĩnh qua Vietcombank

1. Mở ứng dụng Vietcombank NEO, đăng nhập.
2. Chọn Thanh toán → Nhận tiền qua QR → Tạo QR tĩnh.
3. Điền Tên gợi nhớ (ví dụ "Cửa hàng ABC").
4. Nhấn Tạo, lưu hình ảnh QR.
5. In ấn hoặc dán tại điểm bán.

5.3. Tạo QR động qua ViettelPay

1. Đăng nhập ViettelPay, chọn Kinh doanh → Tạo PayQR.
2. Nhập số tiền, mã đơn hàng, nội dung giao dịch.
3. Nhấn Phát hành, hệ thống tạo URL QR động.
4. Copy link hoặc ảnh QR, chia sẻ cho khách.
5. Truy vấn kết quả thanh toán trên mục Lịch sử giao dịch.

5.4. Tạo QR qua Momo dành cho merchant

1. Truy cập business.momo.vn, đăng ký tài khoản.
2. Vào Quản lý QR Code → Tạo QR.
3. Chọn QR tĩnh (chi tiết thông tin) hoặc QR động (kèm URL callback).
4. Điền thông tin tài khoản, website/URL callback (nếu QR động).
5. Tải file PNG/SVG, chèn lên website hoặc in ấn.

5.5. Tích hợp API QR động vào website

1. Đăng ký làm đối tác với VNPay, VNPT Pay hoặc Napas.
2. Nhận Key API và Secret từ nhà cung cấp.
3. Gửi POST đến endpoint /api/v1/qrcode/create với payload:

   {
     "merchantCode": "Mã của bạn",
     "accountNumber": "Số tài khoản",
     "amount": 100000,
     "orderId": "12345",
     "returnUrl": "https://example.com/hoan-thanh"
   }

4. Nhận về:
   • qrContent: Chuỗi dữ liệu mã QR.
   • qrUrl: URL ảnh QR.
5. Hiển thị mã QR trên trang thanh toán:
6. Xử lý callback khi khách quét thanh toán thành công.

6. Lưu ý và cách bảo mật mã QR

1. Kiểm tra nguồn: Chỉ sử dụng QR do nhà cung cấp uy tín phát hành.
2. Bảo mật URL callback: Sử dụng HTTPS và chữ ký số/Token.
3. Thay QR tĩnh định kỳ: Tránh rủi ro lộ thông tin tài khoản.
4. Phân quyền: Giới hạn truy cập API tạo QR trong hệ thống back-office.

7. Kết luận

Ứng dụng Thanh toán QR ngân hàng miễn phí giúp khách hàng trải nghiệm thanh toán nhanh chóng, an toàn và doanh nghiệp giảm thiểu chi phí. Từ lựa chọn chuẩn VietQR chung thị trường đến việc tạo QR tĩnh đơn giản hay tích hợp QR động thông minh, bạn có thể linh hoạt áp dụng giải pháp phù hợp quy mô và nhu cầu. Bắt đầu ngay hôm nay để thúc đẩy trải nghiệm khách hàng và tối ưu hoá vận hành kinh doanh!